Fermer Zəfər ƏLİYEV: "Uyğun torpaq, sınanmış sort və halal zəhmət"

Payızın nəfəsi artıq duyulmaqdadır. Gündüzlər isti olsa da, səhər və axşamlar havalar yavaş-yavaş soyuyur. Bağ-bağatların alması, armudu, üzümü və digər nemətləri yığılır. Bir azdan nar, heyva, naringi, portağal, feyxoa məhsulları da süfrələri bəzəyəcək. 
Bu nemətlər arasında Salyan üzümünün də yeri var. Hər kəs bazar-dükanlardan üzüm alarkən Salyan üzümünü, daha dəqiq desək, rayonun Xələc kəndində yetişdirilən "Ağadayı", "Mərəndi", "Mahmudu" üzüm sortlarını soraqlayır. Əvvəllər də belə olub. Xələc üzümü o qədər şöhrət qazanıb ki, SSRİ Xalq artisti Arif Məlikovun şair Oqtay Rzanın sözlərinə bəstələdiyi "Salyanım" mahnısında Xələc üzümünün də şan-şöhrəti vəsf edilib, dillər əzbəri olub.  
Rayonda Xələc adını daşıyan 3 kənd var - Parça Xələc, Xələc, "Bakı Xələci". Xələc kəndinə el arasında "Lenin Xələci" də deyirlər, sovetlər zamanında kənddəki kolxoz Leninin adını daşıdığına görə. Dadlı-ləzzətli üzümü ilə ad qazanan "Bakı Xələci"nə gəldikdə, kənd cənub bölgəsini paytaxtla birləşdirən magistral şose yolu üzərində yerləşdiyindən belə adlandırılıb. Rəsmiyyətdə isə adı Yenikənddir. 
Yenikənd kənd inzibati ərazi nümayəndəliyinə Şəkərli kəndi də daxildir. İki kəndin əhalisinin sayı 5,8 min nəfərdir. Buradakı 1216 təsərrüfat əkinçilik və heyvandarlıqla məşğuldur. Cari il ərazidə 580 hektar arpa-buğda, 180 hektar yonca, 120 hektar pambıq əkilmişdir. Bunlarla yanaşı, 20 hektar istixanada pomidor və xiyar yetişdirilir. Əhali tərəfindən 1890 baş qaramal, 6 min 300 baş davar saxlanılır. 
Nümayəndəliyin hər iki kəndi son illər daha da inkişaf etmiş, abadlaşmışdır. Hazırda ərazini ikiyə bölüb keçən Ələt-Astara magistral şose yolu yenidən qurulur. Yol isə inkişafdır, mədəniyyətdir. Mübaliğəsiz demək olar ki, bu kəndlərin inkişafında magistral yolun böyük əhəmiyyəti olmuşdur. 
Yenikənd və Şəkərli kəndlərinin camaatı işgüzar, təsərrüfatçı olmaqla bərabər, quruculuq-abadlıq işlərini də diqqətdə saxlayırlar. Yeni tikilən müasir tipli fərdi evləri görəndə adamın ürəyi açılır. Kəndlərdə əhali üçün hər bir şərait yaradılıb. Ərazidə tam orta və ümumi orta məktəblər, həkim məntəqəsi, mədəniyyət evi, klub, kitabxana, musiqi məktəbi, poçt, 3 şadlıq sarayı, 8 restoran və digər iaşə obyektləri, eləcə də inşaat malları mağazaları, mobil telefon və sənaye malları dükanları, 2 yanacaqdoldurma məntəqəsi fəaliyyət göstərir. 18 bulaq əhalini içməli su ilə təmin edir. Təbii qaz sarıdan da kənd əhalisinin problemi yoxdur. Son 5 ildə nümayəndəliyin ərazisində 35 fərdi ev tikilib, bu il 40 yeni ailə ocağı qurulub. Bu il həmçinin 35 gənc ali məktəblərə daxil olub. 
Yenikənd və Şəkərli kəndlilərinin məşğuliyyət sahələrindən biri, əslində elə birincisi üzümçülükdür. Hazırda iki kənddə birlikdə 205 hektar məhsuldar üzüm bağları var. Kənd inzibati ərazi nümayəndəsi Pirverdi Cəfərov və onun müavini Müşfiq Səfərovla birlikdə Şəkərli kənd sakini üzümçü fermer Zəfər Əliyevlə görüşüb söhbət etmək üçün onun evinə getdik. Evlərin arası ilə salınmış çınqıl yolla irəlilədikcə ərazi nümayəndəsinə: "Nə əcəb buralara asfalt döşənməyib" - deyə sual verdim. P.Cəfərov: "Asfaltlama çox vəsait aparan işdir. Rayonun digər yaşayış məntəqələrində bu sahədə çox işlər görülüb. Sağlıq olsun, bizə də növbə çatar".
Təxminən 4 kilometr getdikdən sonra kəndin qurtaracağındakı evə çatdıq. Müşfiq Səfərov maşını həyət darvazasının yanında saxladı. Əvvəlcədən telefonla danışıb əlaqə saxladıqlarından fermer bizi gözləyirdi. Ərazi nümayəndəsi bizi tanış etdi. Həyət qapısından içəri keçib oradan lay daşa, səliqə və zövqlə tikilmiş artırmaya qalxdıq. Buradan üzüm bağının hər tərəfi ovuc içi kimi görünürdü. Axşamüstü Xəzər dənizi tərəfdən əsən sərin meh adama məlhəm təsiri bağışlayırdı. Buradan şərq istiqamətində isə Şirvan Milli Parkının ceyranlar məskəni olan düzləri göz oxşayırdı. 
Çay süfrəsi arxasında Zəfərlə söhbət etdik. Dedi ki, bu kəndin adamları qədimdən üzüm yetişdirməklə məşğul olublar: "Necə deyərlər, çörəkləri üzümdən  çıxıb. Mən də bu yolu seçmişəm, peşman da deyiləm. Halallıq ən böyük sərvətdir. Halal zəhmətlə ailəmi geninə-boluna dolandırıram. "Prado" markalı maşınım, gördüyünüz kimi, evim-eşiyim. Qızım "Qdlar Yurdu" Universitetində təhsil alır, gələcəkdə ingilis dili müəllimi olacaq. Oğlum isə bu il 10-cu sinfə gedəcək". 
"Keçən il nə qədər məhsul yetişdirmişdiniz" sualıma o, ani olaraq fikrə gedərək sanki nələri isə hesablamağa başladı. Sonra "38 ton", - deyə cavab verdi. "Hələlik 13 ton yığmışıq. Amma mövsümün sonunadək inşallah 40 ton gözləyirəm". Burada yetişdirilən üzümün nəyə görə belə şirin, dadlı-ləzzətli olduğunu soruşduqda isə belə dedi: "Düzdür, bu belədir, amma heç nə öz-özünə əmələ gəlmir. Gərək zəhmət çəkəsən. Eyni zamanda onun yetişdirilməsi yollarını öyrənəsən. Bizdə dədə-babadan "Ağadayı", "Mərəndi", "Mahmudu", "Dərbəndi" sortları yetişdirilib. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, deməliyəm ki, mən bir neçə xarici sortların tingini Cəlilabaddan alıb gətirmişəm, bağımda sınaqdan keçirmişəm. "Redbul", "Viktoriya", "Sentenyol", "Supornova", "Kinson" kişmişi üzüm sortlarını əkib-becərmişəm. Nəticəsi əla olub. Əvvəla, onların becərilməsi bizim yerli növlərə nisbətən az əmək tələb edir, sonrası, xəstəliklərə davamlıdır.  Həm də görkəmi olduğu üçün yaxşı da satılır. Məhsuldarlığına da söz ola bilməz. "Redbul" növü hər hektara 30-35 ton üzüm verir". 
41 yaşlı fermer 10 ildir üzümçülüklə məşğul olmaqla yanaşı, digər 10 hektar torpaq sahəsində taxıl, yonca əkib-becərir. Əldə etdiyi məhsul isə heyvan-qara saxlamaq işində karına gəlir. 
Üzüm bağının kənarında dayanan xarici markalı traktorlar diqqətimizi cəlb etdi. Marağımızı hiss edib bunlarla həm cərgələr arasını yumşaltma, həm də dərmanlama işlərini apardıqlarını bildirdi. Onu da öyrəndik ki, Z.Əliyevin yaşadığı Şəkərli kəndində 500 təsərrüfat var və onların 420-si üzümçülüklə məşğuldur. 
Günəş yavaş-yavaş qüruba enir. Zəfərlə sağollaşıb nümayəndəliyin mərkəzinə gəldik. Ərazi nümayəndəsi yolboyu fermerin kəndin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etdiyindən, yeri gələndə şəhid və qazi ailələrinə, ehtiyacı olanlara kömək etdiyindən, əl tutduğundan danışdı. Bizə isə "halal olsun" demək qaldı.

Seyran CAVADOV, 
"Azərbaycan"