Ziyanlı proqramlardan qorunmağın səmərəli yolu istifadəçilərin maarifləndirilməsidir

Azərbaycanın son illər sürətli iqtisadi inkişaf və Vətən savaşında qazandığı Zəfər sayəsində regionun lider dövlətinə çevrilməsi, bütün dünyada böyük nüfuz qazanması dostlarımızı sevindirsə də, düşmənləri, onların himayədarlarını qıcıqlandırır, yuxusunu qaçırır. 
Cənubi Qafqaza nəzarətdən məhrum olan supergüclər regiona müdaxilə planlarından əl çəkmir, sülh sazişi imzalamaqdan yayınan məğlub Ermənistandakı revanşist qüvvələri fəallaşdırırlar. Və bu zaman ənənəvi əməllərlə yanaşı, informasiya texnologiyalarından da istifadə etməyə çalışırlar.
Bütün bunları nəzərə alan Azərbaycan dövləti tərəfindən vaxtında lazımi tədbirlər görülür, müvafiq peşəkar addımlar atılır. Əgər əvvəllər informasiya texnologiyalarına nəzarət və baxış fərqli idisə, müəyyən qurumlar vəzifələri bölüşüb iş aparırdılarsa, 2023-cü ilin sentyabrından məsələlər daha dəqiq, mərkəzləşmiş, yeni normativ-hüquqi aktlarla tənzimlənir. Məlum olduğu kimi, ötən il avqustun 28-də Prezident İlham Əliyev "Azərbaycan Respublikasının informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizliyə dair 2023-2027-ci illər üçün Strategiyası"nı təsdiq etmişdir. 8 bölmədən ibarət sənəddə  qlobal trendlər, mövcud vəziyyətin təhlili, hədəf və məqsədlər, prioritet istiqamətlər, risklərin idarəçiliyi, maliyyələşmə mexanizmləri və s. əksini tapmışdır. 
İnformasiya texnologiyaları üzrə mühəndis-tədqiqatçı və ekspert Bəhruz Əliyev bildirir ki, İnformasiya Təhlükəsizliyi üzrə Koordinasiya Komissiyasının  iştirakı ilə kifayət qədər sanballı sənəd hazırlanmışdır. Sənəd dövlətin, cəmiyyətin və insanların müasir İKT-dən təhlükəsiz istifadəsinin təmini üçün milli informasiya təhlükəsizliyi səviyyəsinin yüksəldilməsinə, dövlət və özəl şəbəkələrin, informasiya infrastrukturunun təhlükəsizliyi tədbirlərinin həyata keçirilməsinin təşkilinə, həmçinin fərdi məlumatların mühafizəsinə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə təsbit edilmiş insan hüquq və azadlıqlarına riayət edilməsinə daha əlverişli şərait yaradılmasına xidmət edir: "Hazırda Avropa İttifaqına daxil olan 27 ölkənin, Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqına üzv 193 ölkədən isə 108-nin müəyyən dövrləri əhatə edən informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizlik strategiyaları mövcuddur. Bizim milli strategiyamızda da xeyli aktual məsələlər - informasiya təhlükəsizliyi ilə əlaqəli sahələrlə idarəetmə sistemləri arasında əlaqə, qurumdaxili və qurumlararası koordinasiya, beynəlxalq əməkdaşlıq, informasiya təhlükəsizliyi və s. müvafiq bəndlərdə əks olunub" deyən B.Əliyev onu da bildirib ki, hücum edən hər zaman ən azı bir addım öndə olmağa çalışır: "Qurumlararası əlaqələr, koordinasiya və əməkdaşlıq nə qədər keyfiyyətli olsa, o qədər də güclü müdafiə sistemi və ya ekosistemi yarada bilərik". 
Həmsöhbətimiz vurğuladı ki, strategiya hazırlanarkən Avropa və digər inkişaf etmiş ölkələrin analoji sənədləri araşdırılmış, beynəlxalq təcrübənin ölkəmizdə necə tətbiq olunacağı nəzərə alınmışdır: "Dördüncü bölmədə hədəf göstəricilərdən bəhs edilir və bu sahədə risklər reyestrinin hazırlanması nəzərdə tutulur. Məsələn, informasiya təcavüzünə və həqiqətlərin təhrif edilməsinə, milli dəyərlərin pozulmasına aid təhdidlərin qarşısını ala bilən müasir (o cümlədən süni intellektə əsaslanan) texnologiyaların işlənib hazırlanması üçün fəaliyyət gücləndirilməlidir. Yerli və dünya mediasında yalan və təhrif olunmuş məlumatlar kifayət qədər çoxalmışdır. Odur ki, müxtəlif formada informasiya təcavüzünə, milli dəyərlərin pozulmasına gətirib çıxaran məsələlərlə mübarizə strategiyanın hədəflərindən biridir". 
B.Əliyev "Cəmiyyətdə geniş maarifləndirmə və məlumatlandırma nəticəsində informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizlik mədəniyyətinin yüksəldilməsinin təmini" bəndini xüsusilə təqdirəlayiq sayır: "Hər zaman vurğuladığımız maarifləndirmə işlərinin bu sənəddə yer alması sevindiricidir. Çünki informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizliyin hər bir vətəndaş üçün prioritet məsələ olduğunun izahına, məktəblərdən tutmuş iş yerlərinə qədər təlimlərin keçirilməsinə çox ehtiyac var".
İKT eksperti bildirdi ki, internetdən gələn qlobal təhdidlərdən və zərərli informasiyalardan uşaqların mühafizəsi cox vacibdir ki, bu da sənəddə ayrıca göstərilib. "Son vaxtlar belə təhlükələrin azyaşlıların psixologiyasında, davranışında, taleyində hansı fəsadlara yol açması göz önündədir. Hətta intihara qədər gedib çıxan nəticələr var. Uşaqların zərərli informasiyalardan qorunması üçün müxtəlif filtrləmə və digər üsullardan istifadə edilərək faciələri önləmək zəruridir", - deyə ekspert qeyd edib.
 
Qurban MƏMMƏDOV,
"Azərbaycan"